Jajko Kolumba

Niektóre problemy okazują się proste dopiero po ich rozwiązaniu. Najsłynniejszym zadaniem tego typu jest postawienie na sztorc jajka. Anegdota głosi, że spytał, jak to uczynić Kolumb. Miało to miejsce po powrocie ze słynnej wyprawy, podczas przyjęcia wydanego na jego cześć. Wśród zebranych przebywało sporo osób zazdrosnych o status społeczny Krzysztofa. Mądrzy po fakcie, twierdzili, że w sumie nie dokonał niczego nadzwyczajnego – ot, każdy przecież może wsiąść na statek i pokonać ocean. Żeglarz poradził sobie z zawistnikami w następujący sposób: zadał im zagadkę, pozornie niemożliwą do rozwiązania.

-A umiecie panowie postawić w pionie jajko?

Uczestnicy bankietu roześmieli się, traktując pytanie jako żart. Poczynili kilka prób, ale żadna nie przybliżyła ich do solucji.

– Tego się nie da zrobić – twierdzili pewni swego.

Kolumb uderzył końcem jajka w stół, skorupka pękła, jajko stało. Oklaski, śmiechy. Nowo mianowany admirał uciął wybuch aplauzu słowami:

– Odkrycie Indii przyszło mi znacznie trudniej, a przygotowania do niego zajęły wiele lat. Każdy potrafiłby to zrobić, ale dopiero po tym, jak pokazałem wszystkim, w jaki sposób.

Nie bądźmy jak tamci ludzie. „Każdy problem ma rozwiązanie, a jeśli nie ma rozwiązania, nie ma problemu”, pozwolę sobie zacytować kolegę. Poniżej przedstawiam różne metody na postawienie jajka. A może znajdziecie własne? Napiszcie w komentarzu.

1. Rozwiązanie kanoniczne Kolumba

Kolumb rozbijający jajko, staloryt Williama Hogartha

Skorupka prawie niewidocznie nadłamana na dole. Stoi? Stoi.

2. Rozwiązanie kuchenne

Usypujemy kopczyk soli,

ustawiamy na nim stabilnie jajko,

a następnie ostrożnie zdmuchujemy ziarenka, uważając, żeby przy okazji nie wywrócić jaja. Efekt:

3. Rozwiązanie chemiczne

Wykorzystując to, że skorupka jajka zbudowana jest w większości z węglanu wapnia, możemy na nią zadziałać kwasem octowym. Należy zanurzyć jajko na jeden, dwa dni w occie (do celów zagadki wystarczy zanurzyć sam dół jajka). Po tym czasie składnik skorupki, który czyni ją twardą, rozpuści się i dostaniemy gumowe jajko. Wyjmujemy je z octu, stawiamy na stole i czekamy aż stwardnieje na stojąco. Solved.

Porównanie wyglądu zwykłego jajka z jajkiem moczonym przez dwa dni w occie

4. Rozwiązanie Tesli

W 1893 na World Columbian Exposition Nicola Tesla zaprezentował własną wersję rozwiązania problemu z jajem. Kręcące się z dużą prędkością na czubku miedziane jajko obrazowało działanie wirującego pola magnetycznego. Po włączeniu zasilania, wprawiał je w ruch płynący przez cztery cewki prąd przemienny. Dzisiaj reprodukcje przyrządu można obejrzeć w Muzeum Tesli w Belgradzie oraz Muzeum Techniki w Zagrzebiu.

Wystawa Tesli. W centrum zdjęcia jego sposób na poradzenie sobie z jajkiem Kolumba.

Tutaj można zobaczyć urządzenie w akcji:

5. Rozwiązanie kinematyczne

Bez używania skomplikowanej aparatury, a bazując na podobnym pomyśle, można po prostu jajkiem z dużą siłą zakręcić, jak bączkiem.

6. Rozwiązanie matematyczno-zabawkowe

Superjajko jest bryłą obrotową opisaną nierównością:

W tym wzorze r jest promieniem koła otrzymanego w przekroju poziomą płaszczyzną w najszerszej części jajka, h jest połową wysokości, zaś wykładnik p wyznacza stopień spłaszczenia na czubkach i równiku. Superjajka zostały spopularyzowane przez poetę i naukowca Pieta Heina, w latach ’60 sprzedawano je jako biurkowy gadżet.

7. Rozwiązanie śniadaniowe

Bo kto powiedział, że jajko ma stać bezpośrednio na blacie?

8. Rozwiązanie artystyczne

Odmianę poprzedniego rozwiązania stanowią jaja carskie, zwane też jajkami Fabergé (czyt. Faberże). Pochodzą z przełomu XIX i XX wieku i wyróżniają się przepięknymi zdobieniami, które zapewniły im status arcydzieła sztuki złotniczej. Jajka stoją na ozdobnych podstawkach.

9. Rozwiązanie brutalne

Obdzieramy jajko na twardo ze skóry (nie przejmujemy się jego przerażonymi krzykami). Często zdarza się, że jeden koniec jaja jest wystarczająco płaski, by bez problemu na nim ustało.

10. Rozwiązanie chińskie

Nie sądzę, żeby był to najprostszy sposób. Jedną z chińskich tradycji jest balansowanie jajkiem: szerszy jego koniec stawiamy np. na gwoździu. Najczęściej skorupki mają wystarczające nieregularności, żeby było to wykonalne. Pierwotnie czyniono tak w związku z różnymi świętami. Nie pytajcie, jak można było wpaść na coś tak absurdalnego.

11. Rozwiązanie turystyczne

Należy udać się na wycieczkę na równik, proponuję pojechać na przykład do Ekwadoru. Tam na idealnie płaskim blacie bez problemu postawimy jajko na czubku. To rozwiązanie jest niewątpliwie najbardziej kosztowne, ale za to ile miejsc przy okazji zwiedzimy!

Pomnik na Mitad del Mundo („środku świata”) w Ekwadorze. W rzeczywistości nie przechodzi tędy równik.

Uwaga, prawdopodobnie rozwiązanie 11 jest tylko miejską legendą i efektem myślenia życzeniowego. Osoba na równiku bardziej się stara wykonać eksperyment, ponieważ jest nastawiona pozytywnie. Jeśli przypadkiem jej się uda, przypisuje temu większe znaczenie niż nieudanym próbom. Zwolennicy teorii o stojących na równiku jajkach twierdzą, że spowodowane jest to brakiem siły Coriolisa. Nie wiem, jaka jest prawda.

Jajko Kolumba na stałe zagnieździło się w kulturze, a także w świecie zagadek. Nie inaczej, jak właśnie jajkiem Kolumba, nazwano jeden z rodzajów tangramu. O tangramach jeszcze kiedyś napiszę, bo to również ciekawa łamigłówka.